Łódzka akcja Kormoran
W 2004 roku, pod nazwą "Łódzkiej Akcji Kormoran" zainicjowany został program monitorowania kolonii kormoranów położonej na zbiorniku Jeziorsko. Badania mające na celu ocenę podstawowych parametrów rozrodczych kormorana w środkowej Polsce połączone zostały z szeroko zakrojoną akcję obrączkowania piskląt. Kolonia kormoranów powstała na zbiorniku w roku 1991, kiedy to liczebność par oszacowano na 90. Od tego czasu liczba lęgowych ptaków systematycznie rosła, osiągając w końcu lat dziewięćdziesiątych pułap ok. 300 par. W roku 2004 stwierdzono 420 pary, co stawia kolonię kormorana na Jeziorsku w gronie największych na śródlądziu Polski.
W 2004 roku badania obejmowały cotygodniowe wizyty w kolonii w okresie sezonu lęgowego (marzec-lipiec). W roku 2005 część uwagi skupiona została na nowopowstałej kolonii satelitarnej obejmującej ok. 30 par kormoranów, które zagnieździły się w pobliskiej kolonii czapli. Generalnie, w czasie kontroli zbierane były dane dotyczące ilości jaj/piskląt w indywidualnie znakowanych gniazdach, wewnętrznej struktury kolonii (m.in. mapowanie kolonii przy użyciu GPS) oraz diety kormoranów (badanie składu gatunkowego i wielkości ryb pochodzących z wypluwek).
Jednym z ważniejszych aspektów przeprowadzanych prac jest obrączkowanie piskląt. W roku 2004 zaobrączkowano 322 kormorany ze 100 gniazd. 261 z nich otrzymało dodatkowo plastikowe obrączki (zielone z białym trzyznakowym kodem), znacznie ułatwiające zidentyfikowanie ptaka bez konieczności jego powtórnego schwytania. Zdecydowana większość otrzymanych przez nas wiadomości powrotnych została uzyskana właśnie w oparciu o odczyty kolorowych obrączek, co dowodzi dużej skuteczności zastosowanej metody. Kormorany zaobrączkowane na zbiorniku zostały jak dotychczas stwierdzone m.in. we Francji, Niemczech, Włoszech i Chorwacji.
W roku 2010 w kolonii prowadzono szczegółowe badania dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Łodzi.
Wyniki badań:
1. W roku 2010 stwierdzono gniazdowanie około 550 par na terenie zbiornika. Ptaki gniazdowały w dwóch koloniach oddalonych od siebie o około 1 km. Wykazano gniazdowanie 130 par w kolonii położonej na zachodnim brzegu zbiornika na wysokości wsi Proboszczowice i około 420 par w kolonii zlokalizowanej na środku porośniętego wierzbą obszaru cofkowego, na wysokości wsi Mikołajewice.
2. Wielkość zniesienia kormoranów odbywających lęgi na zbiorniku Jeziorsko w roku 2010 oszacowano na ponad 4 jaja. W roku 2010 w kolonii na zbiorniku Jeziorsko wykluło się około 2,5 pisklęcia na parę, a liczba podlotów w momencie ich wylotu z gniazda przypadająca na parę wynosiła średnio 2,2 pisklęcia.
3. Wykazano w kolonii istotny spadek wartości podstawowych parametrów rozrodczych wraz z postępem sezonu lęgowego.
4. Straty całych lęgów straty całych lęgów w kolonii oszacowano na 31%. W kolejnych 30% gniazd wykazano obecność redukcji lęgów na etapie wychowywania piskląt.
5. W roku 2010 analizowano także parametry biochemiczne i hematologiczne krwi piskląt, będące wskaźnikami ich kondycji. Wykazano zróżnicowanie części analizowanych parametrów biochemicznych w zależności od miejsca gniazdowania w kolonii (trójglicerydy, cholesterol, kwas moczowy). Część parametrów biochemicznych zależała także od daty klucia piskląt (białko całkowite, albuminy, trójglicerydy, mocznik). Niektóre z badanych parametrów skorelowane były z masą ciała piskląt (hemoglobina, białko całkowite, albuminy, trójglicerydy) oraz z miejscem pisklęcia w sekwencji klucia (hemoglobina, trójglicerydy, kwas moczowy).
6. W roku 2010 badano także skład pokarmowy kormorana. W sumie oznaczono i zmierzono 63 sztuki wykrzutoszonych ryb. W diecie kormorana stwierdzono 8 gatunków ryb: jazgarz Gymnocephalus cernuus, karp Cyprinus carpio, leszcz Abramis brama, lin Tinca tinca, okoń Perca fluviatilis, płoć Rutilus rutilus, szczupak Esox lucius, ukleja Alburnus alburnus. Wśród ofiar dominowała płoć, która stanowiła ponad 30% schwytanych osobników.
PODSUMOWANIE:
Przeprowadzone w 2010 roku badania sugerują, że zbiornik Jeziorsko jest korzystnym miejscem do gniazdowania kormoranów. Począwszy od momentu powstania kolonii w 1991, kiedy to stwierdzono na zbiorniku lęgi 90. par (Janiszewski et al. 1998), liczba gniazdujących tu kormoranów gwałtownie rosła. Nieznaczny przyrost liczby ptaków odbywających lęgi stwierdzono także w ostatnich latach, jednak wydaje się, że sumaryczna liczba par lęgowych kormorana na zbiorniku Jeziorsko ulega powoli stabilizacji. Oszacowane w trakcie prac parametry lęgowe wskazują wysoką produktywność kormorana na zbiorniku Jeziorsko. Z pewnością ma to związek z dostępem do bogatej bazy pokarmowej na zbiorniku, a także z korzystnymi warunkami gniazdowania na terenie rezerwatu Jeziorsko, minimalizującymi negatywne wpływy antropopresji w postaci płoszenia ptaków czy niszczenia lęgów. Gniazdowanie na zlanym w okresie lęgowym obszarze cofkowym zbiornika redukuje także dostępność gniazd dla drapieżników lądowych. W efekcie kormorany na zbiorniku Jeziorsko wychowały w roku 2010 ok. 2,2 pisklęcia na parę, co jest wynikiem mieszczącym się w górnych przedziałach wartości notowanych w innych europejskich koloniach tego gatunku. Wysoki sukces rozrodczy w roku 2010 został osiągnięty mimo znacznego zróżnicowania jakości ptaków i kondycji piskląt w różnych częściach kolonii.
